در این مقاله از مدیران نواندیش؛ به شناسایی ۷ عنصر یک برنامه استراتژیک می‌پردازیم. برنامه استراتژیک سندی برای مشخص کردن مسیر حرکت یک سازمان و یا کسب و کار است. این سند با توجه به‌اندازه و پیچیدگی سازمان می‌تواند به‌اندازه یک صفحه و یا بیشتر باشد.
زمانی می‌توان از برنامه استراتژیک بهره برد که اختصاصا برای همان سازمان، با توجه به‌اندازه، نیازها و فرآیندهای آن سازمان تعریف و مشخص‌شده باشد. برنامه‌استراتژیک و فرآیند توسعه سازمانی به مدیران کمک می‌کند که مشخص کنند کجا هستند؟ به کجا می‌خواهند بروند؟ و چگونه می‌خواهند بروند؟ یعنی مشخص کننده‌ی وضع موجود، اهداف و راه‌های رسیدن به آنها می‌باشد.
در صورت عدم وجود برنامه‌استراتژیک در بهترین حالت ممکن، سازمان همچنان به فعالیت خود ادامه خواهد داد، اما کارها تنها به‌صورت ساده و روز به روز انجام می‌شود بنابراین اهداف و اولویت‌های کاری مشخص نبوده و درنتیجه سازمان هیچ‌گونه رشدی نخواهد داشت.
در ادامه یک الگوی پایه و ساده بیان‌شده که هر مدیری برای شروع کار می‌تواند آن را انجام داده و اهداف بلند مدت، مسیر حرکت و برنامه‌های تاکتیکی خود را مشخص کند.
عناصر برنامه استراتژیک کدامند
۱- بیانیه‌ی چشم انداز
سند چشم انداز یک سند آرمانی از آینده است، که نشان‌دهنده آینده سازمان می‌باشد. منظور از آینده بازه زمانی ۳ تا ۵ سال است اما می‌تواند بیشتر از این زمان هم باشد. چشم انداز جهت کلی سازمان و تیم را مشخص می‌کند درنتیجه باید جسورانه و الهام بخش باشد. چشم انداز چگونگی و چرایی تمام کارهایی است که انجام می‌دهید
به‌عنوان‌مثال چشم انداز Zappos (فروشگاه کفش و لباس آنلاین):
روزی خواهد آمد که ۳۰% از تمام معاملات خرده فروش در ایالات متحده به‌صورت آنلاین خواهد بود و مردم از سازمان هایی با بهترین خدمات خرید می‌کنند. Zappos همان فروشگاه آنلاینی خواهد بود که جایگزین معاملات خورده فروشی می‌شود. امید ما افزایش توجه به سطح ارائه خدمات در جهت غافلگیر سازی مشتریان، کارکنان، فروشندگان و سرمایه گذارانمان است. ما می‌خواهیم که Zappos به عنوان سازمانی شناخته شود که کفش و کیف دستی و هر چیز مرتبط با آن را می‌فروشد.
۲- بیانیه مأموریت
همان‌طور که گفته شد سند چشم انداز نشان می‌دهد که سازمان قصد دارد در آینده کجا باشد. درحالی‌که سند مأموریت آنچه سازمان در حال حاضر انجام می‌دهد را بیان می‌کند. این سند به‌طورمعمول توضیح می‌دهد که سازمان چه‌کاری را توسط چه کسی و چه طور انجام می‌دهد. تمرکز بر روی مأموریت باید به سازمان در جهت رسیدن به چشم انداز یاری کند. سند مأموریت می‌تواند انتخاب‌های یک سازمان را گسترش داده و یا آن را محدود کند.
پیشنهاد مطالعه: چگونه یک بیانیه مأموریت و چشم‌انداز قانع‌کننده بنویسیم؟
۳- ارزش سازمانی
ارزش سازمانی نشان دهنده‌ی باورها و رفتارهای سازمان می‌باشد و شامل مواردی است که سازمان عمیقاً به آنها اعتقاد دارد درنتیجه تسهیل کننده راه رسیدن به چشم انداز و مأموریت می‌باشد.
در مثال زیر به ارزش‌های سازمانی شرکت کوکاکولا اشاره‌شده:
- رهبری: شجاعت ایجاد آینده‌ی بهتر
- همکاری: قدرت نفوذ نبوغ جمعی
- روراستی: واقعی بودن
- مسئولیت پذیری: اگر باید اتفاق بیافتد به من مربوط است.
- شور و اشتیاق: در قلب و ذهن متعهد باشند.
- کیفیت: کاری که انجام می‌دهیم را خوب انجام دهیم.
۴- تجزیه و تحلیل (ماتریس) S.W.O.T
S.W.O.T مخفف strengths (نقاط قوت)،weaknesses (نقاط ضعف)، opportunities (فرصت‌ها) و threats (ضعف‌ها می‌باشد. ماتریس S.W.O.T تجمیع کننده حالت کنونی سازمان است و کمک می‌کند که سازمان بتواند با شناخت شرایط موجود، ایده‌های مناسب‌تری برای آینده ایجاد کند. در مقاله “استفاده از تجزیه و تحلیل SWOT برای رشد بازاریابی” از مدیرنو، در مورد تجزیه و تحلیل SWOT توضیح کامل‌تری داده‌ایم.
۵- اهداف بلند مدت
اهداف بلند مدت چند سطح پایین از سند چشم انداز بوده و مشخص‌کننده برنامه‌ی سازمان برای رسیدن به چشم انداز می‌باشد.
۶- اهداف سالانه
هر هدف بلند مدت در برنامه استراتژیک به چند هدف سالانه خرد شده و تسهیل کننده راه رسیدن به آنست. هر هدف باید SMART باشد که مخفف Specific (مشخص)، Measurable (قابل سنجش)، Achievable (قابل دستیابی)، Realistic (واقع بینانه) و Time (زمانبندی مشخص) است.
S = Specific به معنی مشخص
در زمان شروع نگارش اهداف، افراد معمولاً ایده‌های مبهمی از انتظارات خود از آینده سازمان دارند، اما برای پیشروی در این فرآیند نیاز است که تا جای ممکن اهداف مشخص و معین باشد. یک هدف باید به‌روشنی و سادگی آنچه را که سازمان می‌خواهد انجام دهد را بیان کند. دلیل اهمیت این قضیه این است که مشخص بودن هدف راه رسیدن به آن را هموارتر و مشخص‌تر می‌کند.
M = Measurable به معنی قابل سنجش
اهداف باید به نحوی تهیه شوند که پیشرفت و نتیجه ی نهایی آنها در صورت موفقت یا شکست، به‌سادگی قابل اندازه گیری باشند. یک هدف قابل اندازه گیری باید شامل یک برنامه، با نتیجه و نقاط عطف ( milestones= نقاطی از برنامه که از اهمیت بیشتری برخوردارند و اهداف در این نقاط باید بررسی شود، موفقیت یا شکست هر هدف در این نقاط قابل پیش بینی می‌باشد) مشخص باشد. بررسی نتایج در نقاط عطف، اطمینان بخش حرکت در مسیر درست بوده و مشخص کننده نتیجه هدف می‌باشد.
A = Achievable به معنی قابل دستیابی
اهداف کسب و کار معمولاً سازمان‌ها را از نقطه‌ی آسایش خارج کرده و به چالش می‌کشد. پس اگر واقع‌بینانه نباشد ممکن است باعث شکست سازمان شود. یک هدف قابل دستیابی باید به نحوی باشد که بتواند به فعالیت‌های کوچک‌تر، قابل کنترل و با زمان و منابع مشخص تبدیل شود.
R = Realistic واقع بینانه
واقع‌بینانه بودن یک هدف احتمال دستیابی به آن را ممکن می‌سازد. اهداف باید واقع بینانه و با توجه به شرایط کسب و کار، سازمان و محیط پیرامون باشند.
T = Time-Based زمانبندی مشخص
تاریخ انجام یک هدف باید مشخص باشد، هدف نمی‌تواند بدون پایان و انتها در نظر گرفته‌شده و هر هدف باید مربوط به دوره زمانی خاصی باشد.زمان‌های انجام با توجه به هر هدف متغیر بوده و ممکن است هفته‌ها، ماه‌ها و یا سالهای متفاوتی در نظر گرفته شود. اما تعریف جدول زمانی ضروری می‌باشد. تعیین مهلت زمانی برای انجام باعث ایجاد انگیزه بیشتر می‌شود.
برای اینکه بتوانید مشخص کنید که آیا هدف تعیین شده مبتنی بر زمان است، باید برای هر هدف دوره زمانی مشخص و علاوه بر آن جدول زمانی برای فعالیت‌های آن هدف مشخص کنید. در مقاله “هدف گذاری شخصی و سازمانی” از مدیرنو، در مورد نحوه هدف گذاری و جزئیات آن توضیحات کاملی داده‌ایم که پیشنهاد می‌کنیم حتماً آن را مطالعه کنید.
۷- برنامه‌های عملی
هر هدف باید یک برنامه‌مشخص داشته باشد که جزئیات آن هدف را توضیح بدهد. میزان جزئیات با توجه به پیچیدگی اهداف متغیر می‌باشد. توجه داشته باشید که یک برنامه استراتژیک در بالاترین مرحله از چشم انداز شروع‌شده و سپس دقیق‌تر، کوتاه‌تر و مشخص‌تر شده که در تمام مراحل از اهمیت بالایی برخوردار است.
سخن پایانی:
توجه داشته باشید که چشم انداز بدون برنامه فقط یک رؤیا و برنامه بدون چشم انداز، کاری بیهوده‌ای است. اما یک چشم انداز با یک برنامه‌مشخص می‌تواند جهان را تغییر دهد. برای نوشتن یک برنامه استراتژیک قوی متناسب با سازمان و نیاز خود، باید علاوه بر شناخت سازمان به محیط پیرامون و ساختار بازار و کسب و کار توجه داشته باشید.
تمام این مراحل از اهمیت بالایی برخوردار هستند، تنظیم درست این اسناد، عمل به آنها و پیگیری، ارزیابی و اندازه گیری آنها می‌تواند یاری رسان سازمان‌ها در جهت افزایش سود دهی باشد. مجموعه مدیران نواندیش گیلان با استفاده‌ای تجربه مشاوران خود در این زمینه می‌تواند راهنمای خوبی برای شما و سازمانتان باشد. قدم اول تنظیم این اسناد و در ادامه پایندی و ارزیابی مستمر آنها تضمین کننده‌ی موفقیت سازمان هاست.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در این مورد به صفحه مشاوره کسب و کار مدیرنو مراجعه فرمایید.
با ما در ارتباط باشید.
منبع : .thebalancecareers و مدیرنو