در این مقاله از مدیران نواندیش؛ به مفاهیم و تعریف مدیریت ریسک به زبان ساده می‌پردازیم. مزایای پیاده سازی مدیریت ریسک در کسب و کار چیست ؟ ممکن است پیاده سازی سیستم مدیریت ریسک در کسب و کار های کوچک و متوسط یک سیاست عجیب به نظر برسد. بااین‌حال چنین فعالیت‌هایی جایگاه مهمی در برنامه های کسب و کار برای تضمین عملیاتی بودن برنامه ریزی ها دارد. برنامه مدیریت ریسک اساس استراتژیک و چهارچوب عملیاتی برای مقابله با بحران‌ها را در داخل کسب و کار فراهم می‌کند. همچنین یک سیاست کلی و اصلی برای مدیریت بحران ارائه می‌دهد.
مدیریت ریسک چیست ؟
ریسک بخشی از زندگی همه ماست، ما به ریسک‌ها برای رشد و توسعه نیاز داریم.
در تمام بخش‌ها، از انرژی تا زیر ساخت‌ها، زنجیره تأمین تا امنیت فرودگاه‌ها، بیمارستان‌ها و مسکن، مدیریت‌ریسک به‌طور مؤثر در رسیدن به اهداف یاری‌رسان است. در جهان سریع امروز، ریسک های کسب و کار به‌سرعت در حال تکامل هستند. بنابراین با مدیریت‌ریسک اطمینان پیدا می‌کنیم که تهدیدها را حداقل کرده و از حداکثر فرصت‌ها استفاده می‌کنیم.
مدیریت‌ریسک در برنامه ریزی مالی معنای متفاوتی از عملیات، تولید و فرآیندها داشته و در حقیقت به مدیریت عواملی اشاره دارد که در اهداف کسب و کار مداخله می‌کند و جلوی دستیابی به آن را می‌گیرد.
در کسب و کارهای کوچک و متوسط ممکن است چندین وجه در ترکیب باهم بررسی شود. مانند ریسک‌های مالی، مدیریت مسئولیت‌ها، طرح‌های بهداشتی و ایمنی. هر کسب و کار با توجه به نیازهای خود محدوده برنامه هایی را برای مدیریت‌ریسک مشخص می‌کند و هیچ غالب یکسانی متناسب با تمام سازمان‌ها برای مدیریت‌ریسک وجود ندارد.
تعریف مدیریت ریسک به زبان ساده
تعریف مدیریت ریسک به زبان ساده شامل درک، تجزیه و تحلیل، شناخت تهدیدها و فرصت‌ها شده و برای اطمینان از اینست که سازمان‌ها به اهداف خود می‌رسند. بنابراین سازمان‌ها باید متناسب با پبچیدگی و نوع خود با مدیریت‌ریسک درگیر شوند. سرمایه گذاری بر روی مدیریت‌ریسک، یک هدف یکپارچه برای مدیریت‌ریسک‌های یک سازمان و گسترش شبکه آن است.
آنچه در مورد مدیریت‌ریسک خواهید خواند:
- استانداردهای مدیریت ریسک در کسب و کار چیست
- مشاغل مرتبط با مدیریت‌ریسک
- تعریف فرآیند مدیریت ریسک به زبان ساده
ازآنجایی‌که ریسک ذاتی در همه‌ی کارهایی که انجام می‌دهیم وجود دارد، نوع کاری که توسط متخصصان شناسایی ریسک‌ها انجام می‌شود، بسیار متنوع است. وظیفه آنها شامل تضمین تداوم کسب و کار، بهداشت و ایمنی، اداره امور شرکت، مهندسی، برنامه ریزی و خدمات مالی می‌باشد.
استانداردهای مدیریت ریسک در کسب و کار چیست ؟
استانداردهای زیادی در سرتاسر جهان برای کمک به پیاده سازی و تعریف مدیریت ریسک در کسب و کار به‌صورت سیستمی و کارآمد توسعه یافته‌اند. این استانداردها به دنبال ایجاد یک دیدگاه مشترک یکسان در چارچوب‌ها، فرآیندها و عملکردها شناخته‌شده‌اند و به‌عنوان استانداردهای بین المللی در بین گروه‌های صنعتی هستند. استانداردهای آن با سرعت مشخصی در حال حرکت بوده و استانداردها به‌طور منظم و به‌روز ارتقا پیدا می‌کنند.
استانداردهای مختلف برای سازمان‌های مختلف در موقعیت‌های متفاوت مناسب می‌باشند. پیاده سازی استانداردها معمولاً اختیاری می‌باشند اگرچه ممکن است برحسب نیاز پایبندی به آن، در قراردادهای مختلف سازمان‌ها یک الزام باشد.
استانداردهایی که معمولاً استفاده می‌شوند، عبارت‌اند از:
- ISO 31000:2009 – اصول و راهنمای مدیریت‌ریسک
- ISO/IEC 31010:2009 مدیریت‌ریسک- تکنیک‌های ارزیابی ریسک
یک سیستم مدیریت کیفیت راهی برای تعریف عملیات سازمان جهت کمک به دستیابی اهدافش می‌باشد.
سیستم مدیریت کیفیت (Quality management system) تعیین می‌کند که چگونه سازمان می‌تواند به الزامات مشتریان خود و دیگر ذینفعان رسیدگی کند. در مقاله ” پیاده سازی استاندارد ایزو ۹۰۰۱ چه مزایایی دارد؟ ” از مدیران نواندیش، به این موضوع پرداخته‌ایم.
مشاغل مرتبط با مدیریت‌ریسک
مشاغل مرتبط به‌طور فوق‌العاده‌ای متنوع هستند که نشان‌دهنده نقش گسترده مدیریت‌ریسک در سازمان‌ها و جوامع می‌باشد.
از بانکداری و بیمه تا تدارکات و زیر ساخت‌ها، حمل و نقل هوایی، سفر به فضا، ساخت و ساز، بهداشت عمومی، توسعه بین المللی و بسیاری از مشاغل دیگر. آگاهی از اهمیت این موضوع در اقتصادِ رو به رشد امروزه در جهان در حال افزایش است.
فرآیند مدیریت ریسک در کسب و کار چیست ؟
مدیریت‌ریسک یک کاربرد سیستماتیک از سیاست‌های مدیریت، روش‌ها و شیوه‌های ایجاد وظایف، تجزیه و تحلیل، اصلاح، نظارت و ارتباطات می‌باشد.
مدیریت‌ریسک یک فرآیند تکرارشونده است که در هر چرخه می‌توان به‌تدریج به مشارکت بیشتر برای بهبود سازمان با توجه بیشتر مدیریت‌ریسک و تأثیرات آن رسید. ریسک احتمال وقوع حوادثی است که بر اهداف تأثیر دارند. بنابراین درک اهداف و موقعیت خود قبل و بعد از انجام تجزیه و تحلیل ریسک های کسب و کار از اهمیت زیادی برخوردار است.
تعریف فرآیند مدیریت ریسک به زبان ساده
تعریف و تجزیه و تحلیل ریسک بهتر است در یک گروه متشکل از افرادی که درک خوبی از اهداف سازمان دارند بررسی شود.
شناسایی ریسک های کسب و کار
چه اتفاقاتی ممکن است مانع رسیدن به اهداف شود؟ به‌عنوان‌مثال از دست دادن یکی از اعضای کلیدی تیم، قطع شدن طولانی مدت شبکه IT، تأخیر در ارائه اطلاعات مهم توسط واحدها یا افراد، از دست دادن یک فرصت تجاری و … . همچنین مواردی را در نظر بگیرید که باعث افزایش توانایی سازمان برای رسیدن به اهدافش می‌شود، مانند یک فرصت تجاری برای افزایش سود.
این موارد می‌توانند به عنوان ریسک های کسب و کار شناسایی شوند، سازمان‌ها با بررسی محیط بیرونی و درونی خود، جستجوی عواملی که مانع رسیدن به اهداف (ریسک‌های منفی) و عوامل کمک کننده برای رسیدن به اهداف (ریسک‌های مثبت) می‌تواند برنامه ریزی بهتری در مسیر موفقیت داشته باشد.
شناسایی علل
علت بروز این اتفاقات چیست؟ به‌عنوان‌مثال، ممکن است اعضای کلیدی از سازمان خارج شده یا توسط سازمان رقیب جذب شود، کسی که مسئول انتقال اطلاعات است بسیار درگیر و مشغول بوده، به مرخصی رفته باشد و یا در امر تهیه داده‌ها بسیار آهسته عمل کند، سرپرست مربوط به تأیید و تصویب فرصت تجاری ریسک گریز باشد یا به شواهد و علل بیشتری برای ریسک کردن در شروع یک فرصت تجاری نیاز داشته باشد.
در کنار شناسایی ریسک های کسب و کار باید علل وقوع هر ریسک را شناسایی و توسط تیم خبره بررسی نماید.
شناسایی کنترل کننده‌ها
در وهله اول شناسایی تمام عوامل و کنترل کننده‌هایی که برای کاهش احتمال بروز خطر و در وهله دوم اینکه اگر ریسک اتفاق بیافتد چه اقداماتی برای کاهش تأثیر خطرات، پیش بینی شده است.
به‌عنوان‌مثال: ایجاد یک محیط دوستانه برای تیم خود. ایجاد محیط چند وظیفه‌ای در سراسر تیم و کاهش اتکا به یک نفر. تأکید بر لزوم انتقال اطلاعات موردنیاز. یادآوری قبل از مهلت نهایی انجام کار. ارائه اطلاعات اضافی و تکمیلی به سرپرست قبل از درخواست و ….
قدم سوم در فرآیند مدیریت ریسک کسب و کار ، شناسایی کنترل کننده‌ها می‌باشد.
کنترل کننده‌هایی که احتمال وقوع ریسک‌ها را کاهش دهد و یا اگر اتفاق بیفتد تأخیر خرابی را کاهش داده و از اثرات مخرب جلوگیری می‌کند.
پیش بینی احتمالات و توصیف پیامدها
توصیف احتمالات نسبتاً عمومی‌اند، اگرچه توصیف نتایج بستگی به زمینه تجزیه و تحلیل تیم دارد، به‌عنوان‌مثال اگر یک واحد کاری را تجزیه و تحلیل می‌کنید، هرگونه کاهش مالی یا کاهش افراد کلیدی تأثیر بیشتری بر روی یک واحد کاری به نسبت کل سازمان دارد.
مشخص کردن درجه خطر
به این معناست که از ابتدای شروع به تصمیم گیری مشخص شود. که برای کدام دسته از ریسک‌ها باید اقدام کرد. کم خطر، متوسط، بالا یا خیلی بالا (افراطی)
انجام کنترل‌های اضافی
در حالت کلی برای ریسک بالا و خیلی بالا (افراطی) باید کنترل‌های اضافی اعمال شود تا درجه خطر کاهش پیدا کند و ریسک به سطح قابل قبول برسد. اینکه کنترل‌های اضافی چه چیزی هستند، مقرون‌به‌صرفه یا نه، با چه اولویتی به‌کاربرده شوند و … باید با مشورت با مدیران ارشد و خبرگان مشخص شود.
تصمیم گیری
هر وقت فرآیندهای گفته‌شده تکمیل شد و هنوز ریسک‌هایی با درجه خطر بالا و خیلی بالا وجود داشت، باید تصمیم گیری شود که آیا فعالیت ادامه پیدا کند یا خیر. گاهی اوقات ریسک‌ها بالاتر از ترجیح ما هستند. اما امکان دارد کاری برای کاهش آن از دست ما برنیاید به‌عنوان واحد کاری خارج از کنترل است. اما فعالیت باید حتماً انجام شود. در چنین مواقعی نظارت و بررسی مستمر به‌طور منظم ضروری است.
نظارت و بررسی
نظارت و بررسی تمامی ریسک‌ها به‌صورت منظم یک بخش کلیدی در مدیریت‌ریسک می‌باشد.
ملاحظات مالی در مدیریت‌ریسک
داشتن یک برنامه مدیریت‌ریسک ممکن است خبر خوبی برای بانکدارها و شرکت‌های بیمه باشد، چراکه آنها مدیران حرفه‌ای ریسک می‌باشند، ممکن است با بانکداری روبه‌رو شوید که پیشنهاد افزایش اعتبار را می‌دهد یا کارگزار بیمه‌ای که طرح پوشش سفارشی ریسک های کسب و کار را با قیمتی مقرون‌به‌صرفه ارائه می‌کند.
داشتن یک برنامه مدیریت‌ریسک باعث کاسته شدن مسئولیت در هنگام بروز اتفاقات می‌شود.
حفاظت از منابع
هنگامی‌که ریسک های کلیدی کسب و کار با احتمال رخداد بالا شناسایی و اولویت‌بندی می‌شود، شانس سازمان‌ها برای برنامه ریزی و پاسخ به‌موقع در مقابل این ریسک‌ها افزایش پیدا می‌کند که باعث صرفه جویی در منابع و ساعات کار کارکنان می‌شود.
به‌عنوان‌مثال: پیاده سازی سیستم مدیریت سلامت و ایمنی و شناسایی ریسک‌های مرتبط با آن باعث رسیدگی و ایمنی تجهیزات، کاهش آسیب به کارکنان و صرفه جویی در زمان می‌شود و یا داشتن برنامه ریزی تولید زمانی که یک دستگاه از کار می‌افتد، کارکنان برای جایگزینی دستگاه موردنظر مسیر مشخصی را دنبال کرده و از هدر رفتن منابع و زمان جلوگیری می‌شود.
ابزارها و تکنیک‌های مدیریت ریسک کسب و کار ، فرآیند مستمر شناسایی و مدیریت‌ریسک ، کلید موفقیت یک شرکت است.
سازمان‌ها با ریسک‌های مالی شامل هزینه‌های برنامه ریزی نشده، رکود اقتصادی، ناتوانی در تأمین مالی و ریسک‌های استراتژیک در مواجهه با رقبای جدید، محصولات نامناسب و غیرمرسوم، مواجهه با تصمیمات غیر عاقلانه و ترک مشتریان روبه‌رو هستند. ریسک‌های مخاطره آمیز می‌تواند شامل طوفان، قطع برق، حملات تروریستی، آتش سوزی یا بدهی باشد و حملات ویروسی به سیستم‌های کامپیوتری، اختلاس، خطاها و غفلت‌ها، تعطیلی اتحادیه‌ها و مشکلات دولتی شامل ریسک‌های عملیاتی هستند.
تعیین خطرات
ابزارها و تکنیک‌های عالی برای کمک به تعیین احتمال وقوع خطرات برای کسب و کارها وجود دارد. یکی از این ابزارها “نیروهای پنج گانه پورتر” می‌باشد. که یک نگاه سیستماتیک به عناصر تأثیر گذار بر کسب و کار دارد؛
- قدرت تأمین کنندگان: بررسی می‌کند که برای تأمین کنندگان افزایش مبلغ بسیار ساده می‌باشد و چه تغییرات اقتصادی ممکن است باعث این اتفاق بشود.
- قدرت خریدار: منظور توانایی پایه‌ای مشتری برای اجبار سازمان‌ها به کاهش قیمت خود می‌باشد.
- قدرت رقبا: بررسی قدرت رقبا و اینکه تا چه اندازه توانایی تأثیر بر روی کسب کار را دارند.
- تهدید جایگزینی: احتمال اینکه مشتریان محصولی مشابه را پیدا کرده یا محصولی پیدا کنند که نتایجی مانند یا بهتر از سازمان شما ارائه می‌دهد.
- تهدید ورود رقبای جدید: شامل تهدید ورود رقبای جدید و یا توسعه محصولات جدید توسط رقبا می‌باشد. پس از بررسی این نیروها باید لیست کاملی از ریسک‌های مالی، استراتژیک، عملیاتی و خطرات غیرقابل پیش بینی تهیه کنید.
ارزیابی اثرات
از یک سناریو تجزیه و تحلیلی برای ارزیابی اثرات بالقوه ریسک‌ها استفاده کنید.
برای هر ریسک شناسایی شده در لیست خود، سناریویی توصیف کنید. که چه اتفاقی ممکن است بیافتد. در صورت بروز، چه مقدار هزینه برای سازمان شما ایجاد می‌کند. بهترین راه برای تعیین ارزش (اهمیت) هر ریسک، درصد حاصل‌ضرب احتمال وقوع آن ریسک موردنظر در هزینه احتمالی آن در صورت وقوع، می‌باشد. این روش کمک می‌کند که بتوانید ریسک‌ها را با توجه به درجه اهمیت آنها رتبه بندی و مشخص کنید.
کاهش ریسک
پس از درک ریسک‌ها از تجزیه و تحلیل SWOT برای پیش بینی راه‌هایی برای کاهش ریسک‌های یافت شده استفاده کنید.
این تکنیک شامل لیستی از نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها در ارتباط با توانایی سازمان‌ها برای مقاومت در برابر ریسک‌ها و یا برطرف کردن هر ریسک می‌باشد.
بیمه، یک روش مرسوم برای آمادگی در مقاله خطراتی می‌باشد. که از کنترل سازمان‌ها خارج است.
مانند خطرات غیرقابل پیش بینی و یا خطرات عملیاتی. همچنین شرکت‌ها و نرم افزارهایی برای نظارت بر ریسک‌ها وجود دارد که می‌توان از آنها استفاده کرد. اولین واحد از سازمان که احتمال وجود ریسک در آن وجود دارد. و موردتوجه قرار می‌گیرد بخش حسابداری می‌باشد.
ساماندهی سیستم حسابداری، یک بخش مهم از مدیریت ریسک در کسب و کار می‌باشد. بهتر است سیستم مدیریت منابع الکترونیکی (ERN) در سازمان‌ها وجود داشته باشد.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در این مورد به صفحه ارزیابی عملکرد کارکنان و ارزیابی سازمانی مدیرنو مراجعه فرمایید.
با ما در ارتباط باشید.
پیشنهاد مطالعه:
برچسب ها: تعریف مدیریت ریسک به زبان ساده چیست , مدیریت ریسک در کسب و کار چیست